ΗΧΟΣ
Με μια ματιά...
- Ο ήχος οφείλεται στην ταλάντωση μιας ηχητικής πηγής.
- Ο ήχος διαδίδεται στα στερεά, στα υγρά και στα αέρια, ενώ δε διαδίδεται στο κενό.
- Η διάδοση του ήχου γίνεται με το ηχητικό κύμα.
- Η ταχύτητα διάδοσης του ήχου στον αέρα είναι 340 μέτρα σ' ένα δευτερόλεπτο. Στα υγρά η ταχύτητα διάδοσης είναι μεγαλύτερη, ενώ στα στερεά είναι ακόμα πιο μεγάλη.
- Στις λείες επιφάνειες το ηχητικό κύμα ανακλάται, ενώ από τις τραχιές και πορώδεις απορροφάται.
- Το πτερύγιο του αφτιού συλλέγει τα ηχητικά κύματα, τα οποία στη συνέχεια φτάνουν στο τύμπανο και το αναγκάζουν να ταλαντωθεί. Η ταλάντωση μεταδίδεται σε ορισμένα νευρικά κύτταρα, τα οποία διεγείρονται. Το ακουστικό νεύρο συνδέει τα κύτταρα αυτά με τον εγκέφαλο.
- Η συνεχής παραμονή μας σε περιβάλλον με έντονους θορύβους είναι επικίνδυνη για την υγεία μας.
Γλωσσάρι...
- Ηχητική πηγή ονομάζουμε κάθε σώμα που παράγει ήχο.
- Τα ηχητικά κύματα, με τα οποία διαδίδεται o ήχος μεταφέρουν ενέργεια.
- Ανάκλαση του ήχου ονομάζουμε την αλλαγή κατεύθυνσης των ηχητικών κυμάτων, όταν αυτά συναντούν λείες και σκληρές επιφάνειες.
- Ηχώ ονομάζουμε το φαινόμενο της επανάληψης του ήχου εξαιτίας της ανάκλασης.
- Το αφτί είναι το όργανο ακοής του ανθρώπου. Αποτελείται από το εξωτερικό, το μέσο και το εσωτερικό αφτί.
- Ηχορρύπανση ονομάζουμε το πρόβλημα της έντονης ενόχλησης από τους θορύβους.
- Ηχοπροστασία ονομάζουμε την προστασία από τους ενοχλητικούς ήχους.
|
|
Εισαγωγή
|
Με τη φωνή μας, δηλαδή με τον ήχο που παράγουν οι φωνητικές μας χορδές, επικοινωνούμε με τους άλλους ανθρώπους. Οι ήχοι της φωνής των ανθρώπων οργανώνονται σε έναν κώδικα, που είναι η γλώσσα κάθε λαού, και μ' αυτόν τον κώδικα οι άνθρωποι μπορούν να συνεννοούνται.
Με τα αφτιά μας απολαμβάνουμε τη μελωδία της μουσικής, το θρόισμα των φύλλων, τον παφλασμό των κυμάτων, το τιτίβισμα των πουλιών. Τα αφτιά μας όμως ευθύνονται και για τον εκνευρισμό που μας προκαλούν τα επίμονα κορναρίσματα, το τρίξιμο στις πόρτες και τα έπιπλα, το επίμονο ζουζούνισμα των εντόμων, τα ουρλιαχτά, ο θόρυβος από τις μηχανές που δουλεύουν κ.ά. |
Και τα ζώα, όμως, με ήχους που εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε, επικοινωνούν μεταξύ τους. Οι γάτες επικοινωνούν με το νιαούρισμα, οι σκύλοι γαβγίζουν για να εκφραστούν, οι φάλαινες και τα δελφίνια παράγουν ήχους τους οποίους δεν μπορούμε να ακούσουμε αλλά διαδίδονται σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων.
Η ανάγκη των ανθρώπων να επικοινωνούν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους μέσα από τους ήχους, τους έκανε να αναπτύξουν τη μουσική. Ακόμα και οι πρώτοι πολιτισμοί είχαν κατασκευάσει μουσικά όργανα, για να παίζουν μουσική και με αυτή να συνοδεύουν τις ευχάριστες αλλά και τις δυσάρεστες στιγμές τους.
Οι άνθρωποι συνδέουν τις σκέψεις και τα αισθήματά τους με τις μελωδίες και τις μουσικές. Οι εμπειρίες και ο πολιτισμός των διαφορετικών λαών εκφράζονται μέσα από τις μουσικές τους.
Η ανάγκη των ανθρώπων να επικοινωνούν και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους μέσα από τους ήχους, τους έκανε να αναπτύξουν τη μουσική. Ακόμα και οι πρώτοι πολιτισμοί είχαν κατασκευάσει μουσικά όργανα, για να παίζουν μουσική και με αυτή να συνοδεύουν τις ευχάριστες αλλά και τις δυσάρεστες στιγμές τους.
Οι άνθρωποι συνδέουν τις σκέψεις και τα αισθήματά τους με τις μελωδίες και τις μουσικές. Οι εμπειρίες και ο πολιτισμός των διαφορετικών λαών εκφράζονται μέσα από τις μουσικές τους.
Φιλλένια Σιδέρη - Νότα Λαζαράκη
ΦΕ1: ΠΩΣ ΠΑΡΑΓΕΤΑΙ Ο ΗΧΟΣ
Η μουσική, η ανθρώπινη φωνή, το κελάηδισμα ενός πουλιού, το βούισμα ενός κουνουπιού, ο θόρυβος μιας μηχανής είναι ήχοι. Ήχο στην καθημερινή μας ζωή ονομάζουμε ό,τι αντιλαμβανόμαστε με την αίσθηση της ακοής. Ήχος παράγεται όταν μια ηχητική πηγή (σώμα που παράγει ήχο) πάλλεται, δηλαδή ταλαντώνεται.
Με τον ήχο, με τη φωνή μας, επικοινωνούμε με τους άλλους ανθρώπους. Δεν αρκεί όμως να μπορούμε να μιλήσουμε, για να συνεννοηθούμε. Πρέπει να γνωρίζουμε και τον ίδιο κώδικα, να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Για να μπορούμε να επικοινωνούμε με ανθρώπους που μεγάλωσαν και ζουν σε άλλες χώρες, μαθαίνουμε τη γλώσσα τους ή μαθαίνουν εκείνοι τη δική μας.
Τι κοινό έχουν η κιθάρα, το ραδιόφωνο, το κουδούνι και το παιδί που φωνάζει; Παράγουν ήχο! Τα σώματα που παράγουν ήχο τα ονομάζουμε ηχητικές πηγές.
Με τον ήχο, με τη φωνή μας, επικοινωνούμε με τους άλλους ανθρώπους. Δεν αρκεί όμως να μπορούμε να μιλήσουμε, για να συνεννοηθούμε. Πρέπει να γνωρίζουμε και τον ίδιο κώδικα, να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Για να μπορούμε να επικοινωνούμε με ανθρώπους που μεγάλωσαν και ζουν σε άλλες χώρες, μαθαίνουμε τη γλώσσα τους ή μαθαίνουν εκείνοι τη δική μας.
Τι κοινό έχουν η κιθάρα, το ραδιόφωνο, το κουδούνι και το παιδί που φωνάζει; Παράγουν ήχο! Τα σώματα που παράγουν ήχο τα ονομάζουμε ηχητικές πηγές.
|
|
|
|
ΦΕ2: ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ
Ο ήχος παράγεται όταν μια ηχητική πηγή ταλαντώνεται, δηλαδή κάνει παλμικές κινήσεις. Οι παλμικές κινήσεις αναγκάζουν τα κοντινά μόρια του αέρα να κάνουν και αυτά παλμικές κινήσεις, δημιουργώντας πυκνώματα και αραιώματα. Τα πυκνώματα και τα αραιώματα διαδίδονται στον αέρα προς όλες τις κατευθύνσεις (αν δε συναντήσουν εμπόδια) και δημιουργούν ηχητικά κύματα. Τα ηχητικά κύματα μεταφέρουν ενέργεια.
Ο ήχος διαδίδεται στα στερεά, στα υγρά και στα αέρια. Δε διαδίδεται στο κενό.
Ο ήχος διαδίδεται στα στερεά, στα υγρά και στα αέρια. Δε διαδίδεται στο κενό.
|
|
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΜΙΑΣ ΗΧΗΤΙΚΗΣ ΠΗΓΗΣ ΠΟΥ ΤΑΛΑΝΤΩΝΕΤΑΙ
Η μαύρη τελεία αναπαριστά μια ηχητική πηγή που ταλαντώνεται.
|
Το αφτί του ανθρώπου μπορεί να ακούσει ήχους μόνο όταν η πηγή που τους παράγει κάνει περισσότερες από 16 ταλαντώσεις σε ένα δευτερόλεπτο (16 Hertz).
|
|
Ο ήχος διαδίδεται πιο γρήγορα στα στερεά, λιγότερο στα υγρά και ακόμα πιο αργά στα αέρια.
Μπορείς να το εξηγήσεις αυτό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Ο ήχος διαδίδεται πιο γρήγορα στα στερεά, γιατί τα μόριά τους βρίσκονται πιο κοντά απ’ ό,τι στα υγρά και τα αέρια. |
|
ΦΕ3: ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ
Όταν το ηχητικό κύμα συναντήσει μια λεία και στιλπνή επιφάνεια, αλλάζει κατεύθυνση. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ανάκλαση. Ένα μέρος της ενέργειας του ηχητικού κύματος ακολουθεί τη «νέα» κατεύθυνση. Όσο πιο λεία και στιλπνή είναι η επιφάνεια, τόσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια προς τη νέα κατεύθυνση, τόσο πιο έντονο είναι το φαινόμενο της ανάκλασης.
|
|
|
Στο φαινόμενο της ανάκλασης του ήχου οφείλονται η ηχώ και η αντήχηση.
Στην ηχώ ο ακροατής ακούει τον ήχο που εκπέμπει η πηγή του ήχου και τον ανακλώμενο ήχο σαν δύο διαφορετικούς ήχους. Για να έχουμε ηχώ, το εμπόδιο πρέπει να είναι σε απόσταση μεγαλύτερη από 17 μέτρα.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος για να μπορέσει να ξεχωρίσει τους διαφορετικούς ήχους πρέπει να μεσολαβήσει χρόνος τουλάχιστον ίσος με 1/10 του δευτερολέπτου. Σε 1/10 του δευτερολέπτου, ο ήχος διανύει στον αέρα απόσταση ίση με 34 μέτρα, δηλαδή 17 μέτρα ωσότου φτάσει στο εμπόδιο και άλλα τόσα για να γυρίσει. |
|
|
Οι νυχτερίδες δε βλέπουν καλά. Χάρη στην ανάκλαση του ηχητικού κύματος που εκπέμπουν, αντιλαμβάνονται τον χώρο γύρω τους. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ακούσει τους ήχους, που χρησιμοποιεί η νυχτερίδα για τον προσανατολισμό της.
|
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
|
Ο υπερηχογράφος είναι ένα όργανο που χρησιμοποιείται συχνά στην ιατρική. Η λειτουργία του βασίζεται στην ανάκλαση του ηχητικού κύματος. Ο υπερηχογράφος εκπέμπει ήχους που εμείς δεν μπορούμε να ακούσουμε. Ο γιατρός μπορεί, με τη βοήθειά του, να διαπιστώσει αν, για παράδειγμα, η ανάπτυξη ενός εμβρύου είναι φυσιολογική. Τα κόκκαλα, οι μύες και τα εσωτερικά όργανα ανακλούν με διαφορετικό τρόπο τα ηχητικά κύματα. Αξιοποιώντας αυτό το φαινόμενο ο υπερηχογράφος εμφανίζει σε μία οθόνη την εικόνα του εμβρύου. Ο υπερηχογράφος δε χρησιμοποιείται μόνο για τον προγεννητικό έλεγχο αλλά και σε πολλές άλλες περιπτώσεις για τη διάγνωση διαφόρων παθήσεων.
|
|
Το φαινόμενο της ανάκλασης των ηχητικών κυμάτων αξιοποιείται και στην τεχνολογία. Μία ειδική συσκευή, το σόναρ, χρησιμοποιείται στα πλοία για τον υπολογισμό του βάθους της θάλασσας. Στα αλιευτικά πλοία με την ίδια συσκευή μπορούν να εντοπιστούν μεγάλα κοπάδια ψαριών. Ένα ηχείο, ο πομπός, εκπέμπει ηχητικά κύματα. Αυτά φτάνουν στον πυθμένα της θάλασσας και ανακλώνται. Στο πλοίο ο δέκτης συλλαμβάνει τα ηχητικά κύματα που ανακλώνται. Το σόναρ μετράει το χρόνο που πέρασε ανάμεσα στην εκπομπή και τη λήψη του ηχητικού κύματος και υπολογίζει το βάθος. Όσο πιο μικρό είναι το χρονικό διάστημα που μετρά, τόσο πιο μικρό είναι και το βάθος της θάλασσας.
|
